Science to Share

en

Science to Share

Plantaardigheidje

Geplaatst op 06/11/2021 door Lotte van 't Ooster

Grote dromen waarmaken met het kleinste plantje van de wereld.

Grote dromen waarmaken met het kleinste plantje van de wereld

 

Waterlinzen, het kleinste plantje op aarde met grote plannen voor de toekomst. Voor sommige misschien eerder bekend als eendenkroos, het plantje wat zorgt voor een groene deken over de sloten in Nederland. Voor eenden vooral bekend als een heerlijk maaltje. Maar niet voor lang meer. Dit plantje heeft namelijk de potentie om ook onderdeel te worden van onze dagelijkse maaltijd. Het bevat enorm veel eiwitten, waardoor het een goede vleesvervanger is, maar laat ons ook dromen over een wereld met minder voedseltekort.

 

Plantaardige eiwittransitie

De stijging van het eten van vlees gaat harder dan de groei van het aantal mensen op aarde. Om één kilo vlees te produceren is er gemiddeld 3 kilo aan plantaardig voer nodig. Hierdoor kan er een tekort ontstaan aan plantaardige eiwitbronnen, denk aan noten, zaden of bijvoorbeeld erwten, vooral als we de hele wereldbevolking, die alsmaar blijft groeien, van eten (en eiwitten) willen blijven voorzien. “De stijging van het vlees gaat steeds harder omdat steeds meer mensen een westerse levensstijl aannemen, wat gepaard gaat met meer welvaart” vertelt Ingrid van der Meer, plantonderzoeker en moleculair biologe bij Wageningen Universiteit, mij. De oplossing is op zoek te gaan naar andere eiwitbronnen en ons dieet iets meer aan te gaan passen op plantaardige bronnen dan dierlijke bronnen. “Ik denk zeker niet dat iedereen vegan of vegetarisch moet worden” voegt onderzoeker van der Meer toe. “Dieren zijn nog steeds broodnodig in een duurzaam circulair voedselsysteem en bovendien zijn er bepaalde voedselcomponenten die niet, of erg moeilijk, alleen maar uit planten te halen zijn. Een shift van 60:40 (dierlijk versus plantaardig) naar 40:60 zou al enorm helpen”.

Zo’n duurzaam circulair voedselsysteem houdt in dat er op een zo duurzaam mogelijke manier voeding wordt geproduceerd. Zo is een meer plantaardig-gebaseerd dieet beter voor het milieu vanwege een lagere CO2-uitstoot en een lagere watervoetafdruk, een hoeveelheid die aangeeft hoeveel zoet water er nodig is om alle goederen en diensten te produceren die nodig zijn voor jouw eten. Ook de inzet van dieren is hier belangrijk want zij zijn nog steeds nodig om bepaalde planten of reststromen te eten die wij, de mens, zelf niet kan verteren. Denk hierbij aan gras, stengels van gewassen die worden geteeld maar ook reststromen vanuit de voedselverwerkingsindustrie of het voedsel dat wij dagelijks weggooien. “We gebruiken veel meer van een dier dan alleen het vlees dat op ons bordje komt. Het dier is onderdeel van ons systeem om voedsel te produceren” legt Ingrid van der Meer uit.

Naast dat een meer plantaardig dieet goed is voor het milieu, heeft het ook gezondheidswinst. Het is bekend dat een dieet dat uit meer plantaardige bronnen bestaat, beter is voor de gezondheid omdat er meer voedingsstoffen in planten zitten die mensen dan binnenkrijgen. Denk hierbij aan voedingsvezels voor het goed functioneren van jouw darmen en jouw immuunsysteem die jou beschermt tegen ziektes, maar ook aan vitamines en mineralen.

 

Alternatieven voor vlees

Om af te komen van een vlees gedomineerd dieet, zijn er verschillende alternatieve eiwitbronnen die gebruikt kunnen worden: Plantaardige eiwitten (bonen, linzen), insecten (meelwormen, sprinkhanen

) en eiwitbronnen vanuit het water. Kijken we naar de laatste groep, de eiwitbronnen uit het water, dan zijn zeewier, algen en waterlinzen hoopvolle vervangers waar nu veel onderzoek naar wordt gedaan. Ingrid van de

r Meer kwam per toeval uit op de voedingsmogelijkheden van waterlinzen toen ze het plantje onderzocht voor medische toepassingen. Deze waterlinzen bevatten veel meer eiwitten dan zeewier en algen en kunnen mensen ook makkelijker verteren omdat de celwanden van waterlinzen veel minder stevig zijn dan die van bijvoorbeeld zeewier.

 

Waterlinzen

Er zijn verschillende soorten waterlinzen, maar de meeste hoop voor de toekomst ligt nu op de soort Lemna. Het kan gekweekt worden in veel verschillende klimaten en is bestand tegen diverse omstandigheden zoa

ls schommelingen in temperatuur en groeien onder weinig voedingsstoffen. Daarnaast groeit waterlinzen

ook enorm snel, namelijk exponentieel, in een bepaalde tijdsperiode met een vast percentage. Een ander groot voordeel is dat er geen agrarisch land nodig is, het kan in een kas groeien maar ook via verticale landbouw. Zoals de naam al aangeeft is dit een vorm van landbouw waarbij kweekbedden verticaal gestapeld worden.

Waterlinzen zit ook nog eens boordevol eiwitten waarvan de aminozuren, de bouwstenen van de eiwitten, heel goed aansluiten bij de eisen van de WHO, de wereldgezondheidsorganisatie. Het bevat namelijk meer essentiële aminozuren, aminozuren die we binnen moeten krijgen via voeding en ons lichaam niet zelf kan aanmaken, dan de meeste andere gewassen. Het plantje is bijvoorbeeld heel rijk aan vitamine E, wat een belangrijke rol inneemt als antioxidant. Dit houdt in dat het een bepaalde oxidatie in ons lichaam tegengaat wat zorgt voor de bescherming van onze cellen, weefsels, bloedvaten en organen. Naast vitamine E zijn waterlinzen ook rijk aan vitamine B5. Deze vitamine helpt bij onze energievoorziening door de opbouw en afbraak van eiwitten en vetten.

 

Van ontdekking tot de supermarkt

 

“In 1644 werd waterlinzen volgens een Oudhollands kruidenboek al gebruikt als medicijn in Nederland, ook wordt het al in verschillende Aziatische landen gegeten en de voedselveiligheid autoriteit van de Verenigde Staten heeft het plantje al goedgekeurd” somt Ingrid op. “Toch is de EFSA, European Food Safety Authority, nog niet overtuigd, dus moeten we nog meer onderzoeken en analyses doen om de veiligheid aan te tonen. Toch verwacht ik de goedkeuring eind dit jaar.” Na deze goedkeuring volgt het proces van produceren tot aan het verwerken van de producte

 

n waar allerlei bedrijven, telers maar ook meer financiering voor nodig is om het uiteindelijk in de supermarkt te krijgen. In de supermarkt is het dan een grote kans dat het in de kant-en-klare producten zoals bijvoorbeeld soep zit of in de kant-en-klare groentezakken. In de vorm van diepvriesblokjes, zoals bij spinazie, is het ook mogelijk. “Zelf zie ik het als nieuwe groente en we hebben al aangetoond dat het net zoals sla als versproduct verkocht kan worden in een bepaalde verpakking” vertelt Ingrid.

 

Waterlinzen als ger

 

echt?

“Chef-koks zijn al met

 

de waterlinzen aan de slag gegaan en het consumentenonderzoek is positief” vertelt Ingrid van der Meer. Vrijwilligers hebben twee weken lang meegedaan aan het proeven van verschillende gerechten met waterlinzen en als controle kregen ze hetzelfde gerecht met spinazie. De gerechten scoorden van beide groentes hetzelfde op smaak. Het zal dus vooral als toevoeging in een gerecht plaatsvinden en niet een gerecht op zichzelf zijn. Daarnaast bestaat er ook de mogelijkheid om er vleesvervangers mee te maken.

 

Hoe het plantje smaakt? Dat kun jij het best over (misschien al) een jaar zelf gaan uitproberen. Als het aan de eenden ligt, is er geen twijfel over mogelijk dat het lekker is en daarbij ook nog eens goed voor de toekomst.

 

 

 

Resources: