Science to Share

en

Science to Share

Een onderbuikgevoel

Geplaatst op 08/04/2022 door jbaars

Kan het eten van gerst voorkomen dat kinderen te dik worden?

Vorige maand verscheen er een artikel waarin onderzoekers beschrijven hoe in mensen die relatief veel gerst eten, de darm er anders uitziet dan in mensen die relatief weinig gerst eten. Eerder werd al bekend dat deze mensen ook een lager cholesterolniveau en lager bloedsuiker hadden dan mensen die weinig gerst eten. Is meer gerst eten een oplossing voor de toename van gezondheidsproblemen onder kinderen?

In de wetenschappelijke publicatie, die verscheen op 14 maart, beschrijft de Japanse onderzoeker Tsubasa Matsuoka van de universiteit van Yamanashi, samen met collega’s van het Nationale Instituut voor Gezondheid en Voeding in Osaka, hoe zij het effect van het eten van gerst op de gezondheid hebben onderzocht.  Zij verdeelden een groep van 236 proefpersonen in twee groepen, gebaseerd op de hoeveelheid gerst die zij in hun dagelijks leven aten. Vervolgens vergeleken ze de samenstelling van de bacteriën in de darm van deze twee groepen.

Microbiota van de darm

Darmbacteriën vormen, samen met wat schimmels en virussen, de darm-microbiota (soms ook nog wel microflora of darmflora genoemd). Er wordt geschat dat er wel zo’n drie keer meer microbiota cellen in ons lichaam aanwezig zijn dan menselijke cellen. De microbiota bestaat uit een grote variatie aan soorten bacteriën. In het onderzoek van Tsubasa bleek dat de groep mensen die relatief meer gerst at, een andere samenstelling van de microbiota had dan de groep die weinig gerst at. De variatie aan soorten bacteriën was hier dus anders. Maar wat betekent dit voor de gezondheid?

In de laatste jaren is de rol van microbiota in de gezondheid steeds meer duidelijk geworden. De meest bekende is waarschijnlijk de afbraak van voedingsvezels. Het Voedingscentrum legt uit op hun website: “Gezonde voeding, rijk aan vezels uit groente, fruit, volkorengranen, noten en peulvruchten, stimuleert de groei van bacteriën [in de darm]…” Voeding die we in deze context als gezond beschrijven is dus voeding met voldoende vezels. Ook gerst valt onder deze vezelrijke voedingsmiddelen. Maar waarom juist vezels?

De functie van microbiota

Vezels zijn onder te verdelen in twee groepen, fermenteerbare, en niet-fermenteerbare vezels. Fermenteerbare vezels kunnen we zelf in onze dunne darm verteren. Niet-fermenteerbare vezels, die we ook vinden in gerst, kan ons lichaam niet zelf verteren. Sommige van de bacteriën in de darm kunnen dit echter wel, en maken zo de voedingsstoffen hieruit geschikt voor opname in ons lichaam. Zoals gezegd door het Voedingscentrum, stimuleren vezels ook de groei van bacteriën in de darm. Dit klinkt misschien niet gunstig, maar deze specifieke soorten bacteriën zijn juist essentieel voor onze gezondheid. Omgekeerd halen deze bacteriën een deel van hun energie uit onze voeding. Ook produceren ze vitamine K, essentieel voor bloedstolling, en helpen deze goede bacteriën in de afweer tegen ziekmakende bacteriën. Deze samenwerking is dus voordelig voor zowel mens als bacterie.

Andere functies van de microbiota zijn soms minder bekend, maar daarom niet minder belangrijk. Zo trainen ze het immuunsysteem en spelen daardoor een rol in het voorkomen van allergieën. De afgelopen jaren wordt de microbiota ook steeds vaker het “tweede brein” genoemd vanwege de invloed op onze mentale gezondheid, zowel in relatie tot depressie en autisme, als tot het verlagen van het risico op Alzheimer en andere hersenziekten. En het kan dus ook helpen met het verlagen van cholesterol- en bloedsuikerniveaus. Maar hoe werkt dit?

Butyraat als energiebron

Een van de stoffen die vrijkomt bij de vertering van gerst is de stof butyraat, ook wel boterzuur genoemd. In het dagelijks leven is het tegenkomen van deze stof niet heel gunstig, het heeft namelijk een behoorlijk doordringende geur, die je tegenkomt in zweet, sterke kazen, en ranzig geworden boter. Voor onze darmcellen is het echter één van de belangrijkste energiebronnen. Butyraat kan het lichaam alleen zelf niet uit gerst halen. Hiervoor moeten namelijk de niet-fermenteerbare voedingsvezels worden afgebroken, wat alleen kan met behulp van specifieke darmbacteriën.

Een goede energievoorziening voor de darmcellen zorgt voor een gezonde darm. De opname van voedingsstoffen is dan optimaal, wat bijdraagt aan gezonde bloedsuikerniveaus. Ook zorgen vezels voor een verlaagde opname van galzouten, waardoor de galblaas meer galzouten moet aanmaken. Deze worden gemaakt uit cholesterol, wat uit het bloed wordt opgenomen en dus verlaging van cholesterolniveaus in het bloed stimuleert.

Obesitas voorkomen?

Voor kinderen is met obesitas is dit goed nieuws. In de laatste 4 jaar is het aantal kinderen tussen de 4 en 12 jaar met obesitas toegenomen van 11,9% naar 15,5%. Gezondheidsexperts wijzen erop dat dit een groeiend probleem is dat moet worden aangepakt om de gezondheid van kinderen te waarborgen. Naast de problemen met hun gewicht, lopen deze kinderen namelijk ook meer risico op het ontwikkelen van diabetes (“suikerziekte”) en hoog cholesterol. Deze kinderen voorzien van voldoende niet-fermenteerbare voedingsvezels in hun dieet, zoals gerst, kan dus al helpen dit te voorkomen.

Maar kan dit kinderen ook helpen om minder snel te zwaar te worden? Dat is een gecompliceerder probleem. De oorzaak van de toenemende obesitas onder kinderen is wordt namelijk vooral toegeschreven aan een combinatie van te weinig beweging en/of te veel (ongezond) eten in deze leeftijdsgroep. Maar ook genetische factoren kunnen een rol spelen, net als bepaalde ziekten die het moeilijk maken om een gezond gewicht te houden. Uit een onderzoek gedaan in Nijmegen blijkt wel dat in kinderen met obesitas de microbiota een andere samenstelling heeft dan in gezonde kinderen. Het in stand houden van een gezonde microbiota zou dus zeker een rol kunnen spelen in het voorkomen van obesitas.

Gezonde leefstijl

De belangrijkste manier waarop je een gezonde microbiota in stand houdt, is door voldoende vezels te eten. Nog beter is dus om ook te zorgen voor voldoende van díe voedingsvezels, de niet-fermenteerbare, die ook meteen helpen bij het verlagen van de kans op diabetes en hoog cholesterol. Naast in gerst, vind je deze vezels ook in bruine bonen, bananen, havermout, muesli, en volkoren producten als pasta en brood.

Andere dingen die je kunt doen om een goed voedingspatroon aan te houden zijn gevarieerd eten, suikerrijke voedingsmiddelen laten staan, en vooral water (dus geen limonade of frisdrank) te drinken. Naast voeding is ook beweging essentieel voor een gezonde leefstijl. Voor kinderen is buitenspelen niet alleen lekker bewegen, maar ook het immuunsysteem krijgt hier een boost van, wat ook weer gunstig is voor een gezonde bacteriesamenstelling in de darm. Juist kinderen, die nog volop hun microbiota ontwikkelen, hebben hier zelf later in hun leven nog steeds profijt van.

Bronnen: