Science to Share

en

Science to Share

Puberaal verhaal

Geplaatst op 06/04/2022 door krademakers

De toekomst van mannen anticonceptie

Door Kelly Rademakers, 6 april 2022

Ondanks de negatieve bijwerkingen is de hormonale pil nog altijd de populairste anticonceptiemethode onder jongeren. Amerikaanse onderzoeksteams vonden afgelopen weken twee nieuwe mogelijke vormen van hormoonvrije anticonceptie. Anders dan de meeste methodes, richten deze middelen zich op het omkeerbaar onvruchtbaar maken van de man in plaats van de vrouw. De onderzoekers hebben succesvol de productie en het zwemmen van spermacellen tegengehouden. De volgende stap is het testen van deze uitvindingen bij mensen en mogelijke bijwerkingen uitsluiten. Het einddoel: een voor iedereen vrij verkrijgbare vorm van anticonceptie, zónder hormonen.

Wetenschappers zijn er in geslaagd menselijk sperma onvruchtbaar te maken met een antilichaam. Dit vertelden onderzoekers van Washington State University 7 februari op de website van de universiteit. Normaal gesproken verandert de structuur van een zaadlozing na het klaarkomen. De in eerste instantie gelachtige structuur wordt dunner en vloeibaarder, waardoor de zaadcellen kunnen gaan zwemmen. Het antilichaam houdt specifiek deze structuurverandering tegen in het sperma. Hierdoor kunnen de zaadcellen zich dus niet verplaatsen om een eicel te bevruchten. Op de website vertellen de onderzoekers dat het nieuwe middel gebruikt kan gaan worden in combinatie met condooms, zodat de betrouwbaarheid van condoomgebruik omhoog gaat. Het team onderzoekt nu of hun antilichaam een veelgebruikte vorm van anticonceptie kan worden zonder dat het ongewenste bijwerkingen veroorzaakt.

Figuur 1. Sperma ondergaat na het klaarkomen een structuurverandering. Het wordt vloeibaarder waardoor de zaadcellen kunnen gaan zwemmen, op zoek naar een eicel. Het antilichaam onderzocht door Washington State University zorgt ervoor dat deze structuurverandering niet plaatsvindt. Als het wordt toegevoegd, blijft het sperma gelachtig. Dit houdt beweging van de zaadcellen tegen en daarmee dus ook bevruchting.

Daarnaast heeft de universiteit van Minnesota een hormoonvrije anticonceptiepil voor mannen ontwikkeld die 99% effectief blijkt bij muizen. Dit vertelde Abdullah Al Noman, die meewerkte aan de uitvinding, op 23 maart aan de American Chemical Society. De betrouwbaarheid van de nieuw uitgevonden pil staat daarmee gelijk aan die van de hormonale vrouwenpil. De hoge effectiviteit werd bereikt na vier weken, waarin de muizen iedere dag de mannenpil kregen. Voor de aanmaak van sperma is vitamine A nodig, dat vervolgens wordt omgezet in retinezuur. De pil van Noman en zijn team zorgt ervoor dat het omvormen tot retinezuur niet kan plaatsvinden, waardoor er dus geen spermacellen kunnen worden gemaakt. Toen de mannetjes stopten met de pil, hadden ze na 4 – 6 weken hun volledige vruchtbaarheid weer terug. Bovendien zijn er tijdens het gehele testproces geen bijwerkingen gezien bij de muizen. De aanvraag om de mannen pil bij mensen te testen is nu bezig, en het team hoopt daar eind 2022 mee te starten.

Huidige anticonceptiemethodes

Momenteel zijn het condoom en sterilisatie de enige betrouwbare anticonceptie opties voor mannen. Vroegtijdig terugtrekken wordt vaak niet als optie benoemd vanwege de lage betrouwbaarheid. In ruim 1 op de 10 gevallen leidt dit namelijk toch tot zwangerschap. Sterilisatie wordt in Nederland maar weinig uitgevoerd bij mannen onder de 25. Artsen zijn vaak terughoudend om deze onomkeerbare ingreep uit te voeren bij jonge patiënten. Het risico op spijt van de sterilisatie op latere leeftijd is namelijk het grootst bij mannen onder de 30. Dit zorgt ervoor dat jonge mannen dus vooral op het condoom aangewezen zijn. Uit onderzoek van Expertisecentrum Seksualiteit Rutgers is gebleken dat 70% van de Nederlandse jongeren bij de eerste keer seks een condoom gebruikt. Echter stopt 50% van de jongeren die een condoom gebruikten daar binnen één maand mee. In het geval van een onenightstand blijkt 40% geen condoom te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de verantwoordelijkheid voor de anticonceptie in veel gevallen bij de vrouw komt te liggen.

Jonge vrouwen kiezen in de meeste gevallen nog steeds voor het gebruik van een hormonale anticonceptiepil. In 2017 kwam dit in Nederland neer op 64%, volgens een rapport van kenniscentrum Rutgers. Het is best wel logisch dat het gebruik van deze methodes onder jongeren zo hoog ligt. “De meeste kinderen weten namelijk weinig over verschillende vormen van anticonceptie”, vertelt Hester van Dam, oud medewerker seksuele voorlichting op middelbare scholen. “Ze kennen vaak alleen het mannencondoom en de pil.” Het gebrek aan kennis rondom anticonceptie bij jongeren is echter best zorgelijk. Hester: “Jongeren hebben via het internet veel meer toegang tot seks dan bijvoorbeeld 15 jaar geleden. Ze weten hierdoor vaak veel over het banale stuk, maar weinig over veiligheid en anticonceptie. Zo zijn ze zich er bijvoorbeeld niet van bewust dat sommige anticonceptiemethodes hormonen bevatten en andere niet.”

Negatieve effecten van de pil

De hormonale anticonceptiepil veroorzaakt voor een deel van de gebruikers negatieve lichamelijke en geestelijke bijwerkingen. Dit komt doordat je via de pil kunstmatige versies van hormonen binnenkrijgt, wat de natuurlijke aanmaak van hormonen verlaagt. De hormonen estradiol en progesteron bijvoorbeeld, die van nature gedurende de maand fluctueren, worden door gebruik van de pil permanent op een laag niveau gehouden. Deze hormonen beïnvloeden onder andere breingebieden die belangrijk zijn voor het verwerken van je emoties. Ook het testosteron gehalte wordt door de pil lager gehouden dan het normaal gesproken is. Een lage hoeveelheid testosteron is de reden dat sommige pilgebruikers depressieve gevoelens en een laag libido ervaren. Deze hormonen hebben dus niet alleen een functie in de geslachtsorganen, maar ook in de hersenen. De natuurlijke fluctuatie van deze hormonen platleggen, en die cyclus vervangen met synthetische versies van hormonen kan dus ingrijpende gevolgen hebben.

Huisarts Marieke van Rijnsoever heeft dan ook een afname in het aantal pil gebruikers geconstateerd. De voornaamste reden voor deze verschuiving is ontevredenheid over de hormonen en hun bijwerkingen, vertelt van Rijnsoever. Zij bespreekt de potentiële bijwerkingen ook wanneer een patiënt overweegt met de anticonceptiepil te starten. Marieke: “Ik bespreek met name de kans op trombose en lange termijn kans op borstkanker”. Ze noemt nieuwe vormen van hormoonvrije, omkeerbare anticonceptie dan ook interessant en zeker wenselijk.

Huisarts van Rijnsoever merkt ook op dat ouders vaak invloed hebben op de anticonceptie keuze van hun kind. Het kan dus heel behulpzaam zijn om te praten over de voor- en nadelen van verschillende anticonceptie methodes. De puberteit is een belangrijke periode, vol hormonale veranderingen. Nieuwe hormoonvrije anticonceptie is dus een uitkomst om geen negatieve bijwerkingen toe te voegen aan deze turbulente tijd. Voordat deze nieuwe vormen van anticonceptie op de markt verschijnen is echter nog meer onderzoek nodig. Tot ze in de winkel liggen, is het dus belangrijk om te praten over de anticonceptie opties die al wél beschikbaar zijn, zodat je kind een geïnformeerde keuze kan maken. Die lastige keuze wordt in de nabije toekomst hopelijk uitgebreid met deze twee nieuwe onderzochte vormen van hormoonvrije anticonceptie.

Bronnen

  • Methoden van anticonceptie en hun betrouwbaarheid – Stichting Anticonceptie Nederland https://www.anticonceptie-online.nl/methoden.htm
  • Actieplan ‘Seks onder je 25e’ – Rutgers expertisecentrum seksualiteit
  • Gupta, S., & Kumar, A. (2017). The human semen. In Basics of Human Andrology (pp. 163-170). Springer, Singapore.
  • Montoya, E. R., & Bos, P. A. (2017). How oral contraceptives impact social-emotional behavior and brain function. Trends in cognitive sciences, 21(2), 125-136.
  • Website ‘Onderzoek naar de pil’ – onderzoeksteam van Estrella Montoya, Universiteit Utrecht https://onderzoeknaardepil.nl/onderzoek-naar-de-pil