Science to Share

en

Science to Share

Puberaal verhaal

Geplaatst op 08/04/2022 door krademakers

Beter in je vel als transgender puber door puberteitsremmers

Door Marieke Blom, 8 april 2022

In de puberteit ontwikkel je je van jongen of meisje tot man of vrouw. Deze ontwikkeling is voor bijna elke puber ingewikkeld, maar zeker voor degene die transgender zijn of hierover twijfelen. Voor hen ontwikkelt hun lichaam zich “verkeerd” en het is lastig om hier hulp bij te krijgen. Op 6 februari 2022 was de meest recente demonstratie in Amsterdam tegen de lange wachtlijsten in de transgenderzorg. Doordat het taboe rond genderidentiteit afneemt zijn er steeds meer mensen die zich melden voor transgender zorg. Dit in combinatie met het gebrek aan plekken zorgt voor lange wachtlijsten. Voor transgender kinderen is dit een tijd waarin hun lichaam zich blijft ontwikkelen tot een ander geslacht dan zij zich voelen. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor hun gemoedstoestand en leiden tot depressies, angststoornissen en zelfmoordgedachten. Dit leed kan voor een groot deel voorkomen worden door het gebruik van puberteitsremmers.

De wachttijden voor transgenderzorg zijn op dit moment meer dan twee jaar. Dit gaat om de wachttijd vanaf het aanmelden voor de zorg tot het intakegesprek, daarna kan het nog meer dan twee maanden duren voordat de daadwerkelijke behandeling wordt gestart. Voor een deel komt dit doordat deze behandelingen alleen in Amsterdam, Nijmegen en Groningen worden aangeboden, maar het komt ook doordat er veel transgender personen zijn. Volgens een onderzoek van kennisinstituut Movisie in 2019 identificeert 3,9% van de Nederlandse bevolking zich als transgender. Dit betekent dat er meer dan 660.000 mensen zijn die transgender zijn, ongeveer 37.600 daarvan zijn 10 tot 15 jaar oud. Dit zijn veel meer mensen en zeker veel meer pubers dan eerder werd gedacht.

Veel mensen, weinig plekken: lange wachtlijsten dus. Het lang moeten wachten op een behandeling heeft vaak ingrijpende gevolgen. Transvisie interviewde 1237 transgender jongeren, zij gaven aan dat het lang moeten wachten klachten veroorzaakte van frustratie en stress tot depressies en zelfmoordgedachten. Een quote uit een van hun interviews is “ik ben bang dat ik de 20 niet haal als dat in dit lichaam moet”. Toch worden deze klachten niet alleen veroorzaakt door de lange wachttijden. Volgens Diana Tordoff, onderzoeker aan de universiteit van Washington, komt dit ook doordat transgender jongeren vaak niet geaccepteerd worden door hun omgeving, ze weinig steun ervaren van hun ouders en ze vaak gepest worden.

Michael, die zelf transgender is, legt uit hoe dit sociale aspect zijn mentale welzijn beïnvloed heeft. “De puberteit was voor mij vrij grimmig. Jongens ontwikkelden zich in een lichaam dat ik ook wilde hebben, terwijl ik als het ware vast zat in een lichaam en sociale verwachtingen waar ik helemaal niet op zat te wachten. Ik kon mijn haren kort knippen en oversized shirts dragen, maar er werd constant benadrukt dat het nooit genoeg zou zijn, en daar wordt je best dysforisch van. Het krijgen van borsten was moeilijk, maar uiteindelijk was het sociale aspect denk ik lastiger.”.

Genderdysforie, de stress die het oplevert om in het verkeerde lichaam te ontwikkelen, kan voor een deel worden tegengegaan door puberteitsremmers. Maar ook voor puberteitsremmers zijn de wachttijden erg lang. “Ik wist op mijn 14e dat ik transgender ben, dus ik was al te oud om puberteitsremmers te gebruiken, daarvoor moet je op je 10e al op de wachtlijst staan.” Zegt Michael, “Dat was voor mij sowieso lastig geweest, omdat ik de steun van mijn ouders nodig had gehad om een behandeling te kunnen starten, en zij vonden het lang moeilijk om mij als transgender te accepteren”.

We weten dus dat transgender personen vaker last hebben van depressies en zelfmoordgedachten, maar hoeveel vaker dan precies? Hier ging het onderzoek van Diana Tordoff in 2022 over, met schrikbarende uitkomsten. Van alle transgender personen heeft 90% ooit zelfmoordgedachten gehad, en 51% heeft ook daadwerkelijk een zelfmoordpoging gedaan. Dat zijn enorm hoge percentages, maar het is nog schokkender wanneer je het vergelijkt met gegevens van het Trimbos instituut. Die laten zien dat van de hele Nederlandse bevolking 8% ooit zelfmoordgedachten heeft gehad en 2% ooit een zelfmoordpoging heeft gedaan. Dit betekent dat transgender personen meer dan 10x zo vaak zelfmoordgedachten hebben en 25x zo vaak een zelfmoordpoging doen! In combinatie met het feit dat zelfmoord doodsoorzaak nummer 1 is onder Nederlandse jongeren, geeft dit aan hoe belangrijk het is dat transgender jongeren de hulp krijgen die zij nodig hebben.

90% van de transgender personen heeft ooit zelfmoordgedachten gehad, tegenover 8% van alle Nederlanders

Het onderzoek van Diana biedt ook hoop: wanneer transgender jongeren puberteitsremmers konden gebruiken, daalde de kans op depressies met 60% en de kans op zelfmoordgedachten met 73%. Puberteitsremmers zijn dus een essentieel onderdeel in de behandeling van transgender jongeren. Michael had graag gebruik gemaakt van puberteitsremmers “Dan had ik meer van mijn jeugd kunnen hebben ‘als jongen’, dat vind ik wel belangrijk”.

In Nederland kan je vanaf je 11e beginnen met puberteitsremmers. Puberteitsremmers zijn, zoals de naam al verklapt, stoffen die ervoor zorgen dat je niet in de puberteit komt. Het zijn stoffen die de afgifte van geslachtshormonen (testosteron of oestrogeen) blokkeren, waardoor je lichaam zich niet gaat ontwikkelen tot man of vrouw. Door de puberteit uit te stellen, is er meer tijd om je genderidentiteit te ontdekken, zonder dat de genderdysforie toeneemt. Het effect van puberteitsremmers is volledig omkeerbaar. Wanneer je in behandeling bent bij een genderkliniek moet je rond je 16e een keuze maken over hoe je verder wilt ontwikkelen. Op dat moment kan je er voor kiezen om te stoppen met de puberteitsremmers, dan ontwikkel je tot je geboortegeslacht. Je kan er dan ook voor kiezen om verder te gaan met een hormoonbehandeling die er voor zorgt dat je tot het andere geslacht ontwikkelt.

In 2021 heeft Lynn Rew alle studies die er gedaan zijn naar de effecten van puberteitsremmers samengevat. Er zijn steeds meer studies die laten zien dat puberteitsremmers helpen bij het mentale welzijn van transgender jongeren. Vooral het verminderen van zelfmoordgedachten is hierin erg belangrijk. Maar puberteitsremmers hebben ook bijwerkingen, ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat je minder snel groeit. Toch zijn de meeste studies het er over eens dat de (mogelijke) bijwerkingen niet opwegen tegen de bewezen positieve effecten van puberteitsremmers. “Door het verminderen van zelfmoordgedachten kunnen puberteitsremmers levensredders zijn, dit weegt veel zwaarder dan een mogelijk effect op hoe lang iemand wordt.” aldus Lynn.

Ouders hebben een belangrijke rol in het helpen van hun kind om puberteitsremmers te kunnen gebruiken, maar ook in het creëren van een veilige thuissituatie. Een thuissituatie waar een kind de ruimte krijgt om zijn, haar of hun genderidentiteit te ontdekken is enorm belangrijk voor hun mentale welzijn. Dat klinkt misschien vanzelfsprekend, maar dat is het helaas niet, blijkt uit cijfers van het sociaal cultureel planbureau. In vergelijking met cisgender jongeren hebben transgender jongeren vaker te maken met emotionele verwaarlozing en mishandeling. Emotionele verwaarlozing betekent bijvoorbeeld dat ouders niet naar hun kind luisteren en hun ervaringen negeren. Ongeveer 30% van de transgender jongeren krijgt hiermee te maken, tegenover zo’n 13% van de cisgender jongeren. Ook mishandeling; bedreigd, geschopt of geslagen worden komt voor bij 15% van de transgender en 7% van de cisgender jongeren.

Een aantal tips van Michael voor ouders: “Zelf merk ik dat ik er de meeste steun uit haal wanneer mijn vader af en toe expliciet zegt dat hij zijn best doet om me bijvoorbeeld niet te deadnamen, zelfs als dat niet altijd lukt. Verder gewoon niet proberen om het weg te stoppen of er duidelijk niet over te praten, want dat voelt dan weer alsof het iets is om schaamte over te voelen. Gewoon over praten dus! Hoe moeilijk dat soms ook is.”

Bronnen