Spiegelneuronen
De gebroken spiegel bij autisme
We hebben het allemaal eerder gehoord; wat je op tv-programma’s ziet, is niet echt. Veel populaire tv-programma’s hebben autistische personages, zoals The Big Bang Theory, The Good Doctor en The A-word. Deze karakters zijn een weerspiegeling van sommige autistische mensen, maar velen ervaren het tegenovergestelde. Mijn naam is Tamara, ik ben 21 jaar oud, ik ben een masterstudent en gediplomeerd leraar. Ik heb ook autisme, net als 1-3% van de mensen in Nederland. Net als misvattingen die kunnen ontstaan door het kijken naar deze shows, bestaan er veel over de mechanismen die ten grondslag liggen aan autisme. In dit artikel zullen we bespreken hoe de Broken Mirror-theorie wordt ontkracht en wat een meer realistische verklaring voor de werking van autisme zou kunnen zijn. Voor meer informatie interviewde ik dokter Prinsen van de KU Leuven die onderzocht wat er ten grondslag ligt aan autistische trekken.
Laten we eerst eens kijken naar enkele van de symptomen die anderen met autisme en ik kunnen tegenkomen. Een van de meest voorkomende en bekende symptomen is een gebrek aan oogcontact. Oogcontact maken kan behoorlijk stressvol voor ons zijn, dus we hebben de neiging om het te vermijden. Daarnaast kunnen we hyper- of hypogevoelig zijn voor prikkels. Voor mij betekent dit dat ik buiten altijd een zonnebril draag, altijd oordopjes bij me heb en mijn koffie lauw drink. Anderen zijn misschien net het tegenovergestelde; ze konden ongehinderd naar de zon kijken. Ze kunnen geluiden verdragen die oorverdovend kunnen zijn voor niet-autistische mensen of kunnen zonder problemen extreem hete oppervlakken aanraken. Een ander probleem dat we ervaren is moeite met het uiten van empathie. We zien misschien niet welke emoties je op je gezicht laat zien of wat je lichaamstaal ons probeert te vertellen.
Dokter Prinsen onderzocht in haar onderzoek de Broken Mirror Theory, en of die klopt gezien eerdere bevindingen. Deze theorie vereist wat achtergrondinformatie. Aangezien autisme een stoornis is die het gedrag beïnvloedt, en gedrag wordt gemoduleerd in de hersenen, zullen we daar kijken om enkele verklaringen te vinden. Onze hersenen bestaan uit miljarden cellen; deze hersencellen worden neuronen genoemd. Deze gebruiken kleine hoeveelheden elektrische energie om berichten aan elkaar over te brengen. Al met al bepalen deze neuronen wat we doen en hoe we het doen. Sommige onderzoekers ontdekten in de jaren negentig per ongeluk een aantal neuronen die zouden worden geactiveerd wanneer iemand iemand anders iets ziet doen, zoals het oppakken van een pinda. Deze neuronen vertellen ons niet wat we doen, maar wat iemand anders doet. Deze spiegelende actie is de reden waarom deze neuronen ‘spiegelneuronen’ worden genoemd. Deze spiegelneuronen helpen ons te leren door naar iemand anders te kijken; ze helpen ons te begrijpen wat iemands gezicht ons probeert te vertellen en daarmee helpen ze ons empathie te voelen. The Broken Mirror Theory stelt dat de spiegelneuronen van autistische mensen niet werken, wat logisch is gezien de symptomen van autisme.
Een ander ding dat wij, als mensen met autisme, doen is maskeren. Maskeren is wat we doen om er ‘normaal’ uit te zien. We leren te glimlachen wanneer het hoort, we dwingen onszelf om oogcontact te maken en we bootsen je lichaamstaal na om je het gevoel te geven dat we betrokken zijn bij het gesprek. Als dit klinkt alsof het zou kunnen betekenen dat onze spiegelneuronen werken, maar de daadwerkelijke spiegeling niet van nature gebeurt, is dat omdat dat precies is wat huidig onderzoek ons vertelt. Hoe meer de Broken Mirror-theorie werd onderzocht, hoe meer werd aangetoond dat deze niet helemaal klopt. Zoals Dr. Prinsen het uitdrukte; ‘Aanvankelijk waren de resultaten redelijk positief, maar hoe meer onderzoek er werd gedaan, hoe meer de resultaten zich ontvouwden dat dit niet zo eenvoudig was als aanvankelijk werd voorgesteld.’
Dr. Prinsen wist dat de Broken Mirror Theory werd ontkracht toen ze begon met haar onderzoek naar hoe een deel van de hersenen anders kan zijn bij mensen met autisme, dat in augustus dit jaar (2021) voor publicatie werd ingediend. Ze legde uit: ‘er waren meer genuanceerde theorieën die suggereerden dat deze spiegelneuronen niet per se kapot waren bij mensen met autisme. Dus niet standaard kapot, maar misschien minder functioneel in bepaalde sociale situaties dan die van andere mensen.’ In haar onderzoek zocht ze naar een verschil tussen gewoon herhalen wat iemand anders doet en herhalen wat iemand anders doet terwijl ze een emotie op hun gezicht uitdrukken bij zowel mensen met als zonder autisme. Er waren geen significante verschillen in de basisfuncties van spiegelneuronen. De meeste mensen met autisme kunnen imiteren wat iemand anders doet, zelfs in sociale situaties. Deze resultaten worden ondersteund door nog een andere studie van Schulte-Rüther en collega’s in 2016 die resulteerde in sterk bewijs dat het imitatiegedeelte van sociale interacties intact is. Wat ze suggereerden is dat het proces van het zien van een verdrietig gezicht en weten dat het verdrietig is door de positie van de wenkbrauwen en de mondhoeken, gewoon niet gepaard gaat met de emotie verdrietig zijn. Wanneer je een gezichtsuitdrukking niet koppelt aan een emotie, zal je waarschijnlijk geen empathie tonen.
Al met al kunnen we zeggen dat er niet één antwoord is op de rol die spiegelneuronen spelen bij autisme. Hoewel ze meestal niet ‘gebroken’ zijn, communiceren ze waarschijnlijk anders met andere delen van onze hersenen dan bij niet-autistische mensen. Dat ik ‘waarschijnlijk’ moet zeggen, maakt het al bijzonder genoeg om te studeren. Daarmee kunnen we ook zeggen dat autisme een spectrum is. De symptomen die ik ervaar kunnen compleet het tegenovergestelde zijn bij iemand anders die ook autisme heeft. Ook dr. Prinsen ontdekte dat tijdens haar onderzoek; ‘Autisme is een spectrumstoornis. Bij sommige mensen zou je helemaal niet verwachten dat ze met een diagnose om zouden gaan, bij anderen is het misschien duidelijker. Dit was een eye-opener tijdens de uitvoering van het onderzoek, er is inderdaad een grote variabiliteit in de sociale interactie en sociale vaardigheden en communicatie.’ Het belangrijkste om te onthouden is dat autisme niet slecht is, er ontbreekt niets aan autistische mensen en in tegenstelling tot tv wil je dat geloven; we zijn allemaal uniek.
Benieuwd waar ik dit allemaal vandaan heb? Lees enkele van mijn bronnen:
Ken je brein: spiegelneuronen (neurowetenschappelijk uitgedaagd.com)