Verlangen naar sociale interacties

Geschreven door Aileen Roncoroni

Ken je dat gevoel wanneer je een tijdje niet gegeten hebt en naar eten begint te verlangen? Wat als ik je zeg dat sociale isolatie een soortgelijk hongergevoel in je hersenen veroorzaakt? Dat is wat neurowetenschappers in Cambridge onlangs ontdekten. Stel je eenzaamheid voor als honger: in beide gevallen krijg je een signalen van je hersenen dat er een behoefte niet is vervuld, waardoor je op zoek gaat naar sociaal contact of voedsel. Fysieke afstand is het nieuwe normaal geworden sinds COVID-19 zich een jaar geleden verspreidde. Digitale technologie maakt de situatie weliswaar beter en maakt socialisatie op afstand mogelijk. Maar is dat genoeg om aan je sociale behoeften te voldoen? Dat ligt eraan!

Interactie tussen leeftijdsgenoten

“Sociaal contact is iets heel fundamenteels: we hebben het nodig in ons leven, en als we het niet hebben, verlangen we ernaar, net zoals we naar voedsel verlangen.” – zegt Dr. Livia Tomova, een cognitieve neurowetenschapper aan de Universiteit van Cambridge – “Vooral als je een tiener bent, is interactie met leeftijdsgenoten belangrijk”. Dat komt omdat je een diepe psychologische en sociale verandering doormaakt, samen met hormonale en biologische veranderingen. Je sociale brein ontwikkelt zich in deze jaren; dat stelt je in staat anderen te begrijpen en een gevoel van jezelf te creëren, legt Tomova uit. Volgens wetenschappers hebben weinig mogelijkheden voor face-to-face-contact door de verplichte fysieke afstand waarschijnlijk invloed op je hersen- en gedragsontwikkeling. Een jarenlange periode van proefdieronderzoek op muizen heeft al aangetoond dat gebrek aan sociaal contact tijdens je puberteit leidt tot meer algehele stress, angst, hyperactiviteit en geweld. Wat mensen betreft, zijn psychologen en neurowetenschappers dit echter nog aan het onderzoeken.

“Tienerbrein”
Foto credits: Edutopia, illustratie door Leigh Wells

Digitale verbindingen

Psychologen denken dat sociale media platforms effectieve tools zijn om deze slechte effecten van fysieke afstand te verminderen. Toch bestaat de kans dat ze de normale ontwikkeling en het welzijn van tieners verstoren. Tomova verduidelijkt dat veel afhangt van het soort gebruik van digitale technologie: sociaal of niet-sociaal. Bij “sociaal” gebruik gaat het om actieve communicatie via sms of videochatten, maar ook om het liken van foto’s en het delen van berichten. Het “niet-sociale” gebruik is passief, zoals luisteren naar muziek, video’s kijken en zelfs rondkijken op profielen van vreemden en scrollen door de nieuwsfeed. Recente studies tonen aan dat wanneer het type gebruik “sociaal” is, de effecten op je welzijn over het algemeen positief zijn. Het helpt je bijvoorbeeld persoonlijke relaties te onderhouden. Aan de andere kant heeft “niet-sociaal” gebruik meer problematische gevolgen. Het kan bijvoorbeeld leiden tot gevoelens van eenzaamheid en algemene ongelukkigheid. Je kunt ook de zogenaamde “fear of missing out” (FOMO) ervaren: de angst om een kans op sociale interactie te missen. Toch is er meer onderzoek nodig om dit grondig te begrijpen.

Het FOMO-concept
Illustratie door Freepik.com

De positieve kant

Indien op de juiste manier gebruikt, kan digitale technologie helpen negatieve emoties te beperken en een gezond sociaal leven te leiden. Volgens Tomova zijn videochats een geweldige ontwikkeling van technologie die tijdens de pandemie een boost heeft gekregen. “Het is een uitstekende manier om met elkaar in contact te komen, en het is bruikbaar om met gevoelens van eenzaamheid om te gaan.” – bevestigt ze. Op de vraag naar advies over hoe digitale technologie het best voor sociale doeleinden kan worden gebruikt, antwoordt Tomova: ” Op dit moment kunnen we niet op een objectieve manier zeggen welk type gebruik van sociale media goed of slecht is”. “Als resultaat van toekomstig onderzoek zullen we begrijpen welke vormen van online gedrag nuttig zijn en welke niet.” – vervolgt ze. Desondanks raadt ze aan om aandacht te besteden aan je gevoelens tijdens het online zijn, die totaal subjectief zijn. Eenzaamheid is bijvoorbeeld een waarschuwingssignaal dat je niet op een gezonde manier met anderen in contact komt, en dus moet je andere opties gaan proberen. Probeer eens over te stappen op andere sociale media, digitaal contact te zoeken met je vrienden en misschien zelfs nieuwe online vriendschappen te sluiten.

Contact maken met vrienden
Foto credits: Rawpixel.com – Freepik.com

Mensen, en vooral ouders, zijn vaak pessimistisch als het gaat om het gebruik van digitale technologie door jongeren. Uit psychologisch onderzoek blijkt echter dat de negatieve effecten vrij klein lijken en van persoon tot persoon verschillen. Integendeel, sociale media kunnen verbinding stimuleren en het sociale leven verbeteren tijdens de lockdown, vooral voor tieners. Hoewel psychologen en neurowetenschappers nog veel moeten uitzoeken door meer onderzoek te doen, moet eenzaamheid niet worden onderschat, vooral niet tijdens de puberteit. Gebruik maken van sociale media om contact te houden met leeftijdsgenoten is een goede oplossing om de fysieke afstand te overbruggen. Vergeet niet om “sociaal” gebruik te maken van digitale technologie en kijk af en toe hoe je je voelt terwijl je aan het scrollen bent. Je hebt de keuze altijd in eigen hand!

Vertaald uit het Engels

Bronnen

Interview met een expert: Dr Livia Tomova, college onderzoeker werkt aan cognitieve neurowetenschappen aan de Universiteit van Cambridge

Wetenschappelijke publicaties

Akram, W., & Kumar, R. (2017). A study on positive and negative effects of social media on society. International Journal of Computer Sciences and Engineering, 5(10), 347-354. https://doi.org/10.26438/ijcse/v5i10.351354

Clark, J. L., Algoe, S. B., & Green, M. C. (2018). Social network sites and well-being: the role of social connection. Current Directions in Psychological Science, 27(1), 32-37. https://doi.org/10.1177/0963721417730833

Orben, A., Tomova, L., & Blakemore, S. J. (2020). The effects of social deprivation on adolescent development and mental health. The Lancet Child & Adolescent Health. https://doi.org/10.1016/S2352-4642(20)30186-3

Orben, A. (2020). Teenagers, screens and social media: a narrative review of reviews and key studies. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 55(4), 407-414. https://doi.org/10.1007/s00127-019-01825-4

Shah, J., Das, P., Muthiah, N., & Milanaik, R. (2019). New age technology and social media: adolescent psychosocial implications and the need for protective measures. Current opinion in pediatrics, 31(1), 148-156. https://doi.org/10.1097/MOP.0000000000000714

Tomova, L., Tye, K., & Saxe, R. (2019). The neuroscience of unmet social needs. Social neuroscience, 1-11. https://doi.org/10.1080/17470919.2019.1694580

Tomova, L., Wang, K. L., Thompson, T., Matthews, G. A., Takahashi, A., Tye, K. M., & Saxe, R. (2020). Acute social isolation evokes midbrain craving responses similar to hunger. Nature Neuroscience, 23(12), 1597-1605. https://doi.org/10.1038/s41593-020-00742-z