Kernenergie: een vervuild debat?

In Oktober 2021 heeft Nederland zich niet aangesloten bij de Franse lobby om kernenergie op te laten nemen in de taxonomie, terwijl een meerderheid van de tweede kamer dit wel zou willen. Als kernenergie opgenomen wordt in de taxonomie, zou het betekenen dat kernenergie als “groene energie” gezien gaat worden en er meer financiering komt voor het bouwen van kerncentrales. Kernenergie zal een belangrijke rol kunnen hebben om onze CO₂-uitstoot te verminderen. Maar waarom sluit Nederland zich hier niet bij aan? “Een beleid maken voor iets dat 60 tot 80 jaar meegaat, is heel moeilijk”, zegt Michal Onderco, universitair docent internationale relaties aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam

Een oplossing voor het klimaatprobleem?

Inzetten op kernenergie is een van de beste manieren om onze CO₂-uitstoot te verlagen. Dit gaf het internationale energieagentschap (IEA) in juni 2020 al aan. De rijksoverheid was het hier eind 2020 na een onderzoek door adviesbureau ENCO ook mee eens en hoopte kernenergie op te kunnen nemen in de ‘energiemix’. Omdat een kerncentrale 60 tot 80 jaar mee gaat is het de goedkoopste manier om CO₂ te besparen, goedkoper dan wind en zonne-energie. Bovendien is kernenergie ook een veilige energie. De kerncentrale in Borssele komt uit 1973 en heeft vele veiligheid barrières. Keramische (porseleinen) kokers, zirkonium metaal, een betonnen bunker en een stalen bol beveiligen de kerncentrale. Het is daarom niet mogelijk om met één aanval of één natuurramp de radioactieve straling te laten ontsnappen. “De bezorgdheid over de veiligheid is nogal overdreven. Nederland ligt niet in een aardbevingsgebied” zegt Onderco.“

Politieke problemen

Dat kernenergie de goedkoopste manier is om CO₂ te besparen, betekend niet meteen dat het investeren in kernenergie een goed idee is. De kosten voor het bouwen van een kerncentrale zijn enorm, zo’n 10 tot 20 miljard euro. Ook kost het bouwen veel tijd (8 tot 10 jaar), zeker vergeleken met het bouwen van een windpark (6 maanden tot 1 jaar). Andere hernieuwbare energiebronnen, zoals wind en zonne-energie, worden de aankomende jaren juist goedkoper vanwege het uitbreiden van de markt. Voor kernenergie is dat niet zo, de kosten nemen de afgelopen jaren juist toe of verschillen sterk per land. Maar in een land als Zuid-Korea waar constant investeringen in kernenergie zijn gedaan, gaan de kosten de afgelopen jaren omlaag. Ook de World Nuclear Association gaf in september 2021 aan dat kernenergie qua kosten competitief is, vooral in vergelijking met fossiele brandstoffen. Onderco zelf blijft sceptisch: “Misschien ziet kernenergie er (economisch gezien) in de toekomst niet zo geweldig uit als nu”.

Opslag van afval

Onderco spreekt zich wel uit over het radioactief afval dat door een kerncentrale wordt geproduceerd. “Het radioactief afval is wel een echt probleem. Je zit er duizenden jaren mee opgescheept en we hebben er nog geen algemene oplossing voor.” Het afval dat in een kerncentrale wordt gemaakt bestaat uit splijtproducten die overblijven als uranium uit elkaar splijt, actinoïden die ontstaan als er neutron ‘kogels’ blijven plakken in uranium en materiaal om de kernreactie heen die in aanraking is gekomen met straling. Eén ton (1.000 kg) uranium in de kerncentrale is na 3 jaar uit gereageerd. In die tijd is er in totaal 35 kg aan splijtproducten en 16 kg aan actinoïden geproduceerd. De overige 949 kg is nog uranium en kan worden hergebruikt. Een standaard kerncentrale produceert ongeveer 1.000 kg aan radioactief afval per jaar. Dit moet 1.000 tot 10.000 jaar opgeslagen worden totdat het niet meer radioactief is. In Finland zijn ze vooruitstrevend met het gebruik van kernenergie en de opslag van het afval. 32% van hun energieverbruik wordt opgewekt door kernenergie en eind dit jaar moet de vijfde kerncentrale in werking gaan. Op dat moment zal Finland 60% van hun energieverbruik opwekken met kernenergie. Om al hun eigen afval op te slaan hebben ze van 2004 tot 2014 onderzoek gedaan in een laboratorium op 450 meter diepte. Hier hebben ze gezocht naar de beste methode om afval op te slaan. Twee lagen gietijzer zorgen ervoor dat de buizen waar het afval in zit, niet beschadigd kunnen raken. Een laag koper voorkomt dat het gietijzer kan gaan roesten. Als laatste zorgt een laag bentoniet klei ervoor dat, mocht er een lek ontstaan, het radioactief materiaal er niet uit kan lekken. Bentoniet klei heeft namelijk een speciale kristalstructuur, waardoor er geen vloeistoffen door heen kunnen lekken. De containters worden vervolgens 6 meter diep in bedrock begraven en liggen dus ongeveer 450 meter onder de grond.

Wat is slim voor Nederland?

Omdat er nog geen knoop is doorgehakt in Nederland, zullen we het de aankomende jaren nog vaak over kernenergie gaan hebben. “Ik heb het niet over wel of niet bouwen. Ik geef aan dat de politiek in gesprek moet gaan over de kosten van kernenergie en of Nederland er baat bij heeft. Het heeft effect op vele komende generaties en is daarom echt een onderwerp om mee bezig te zijn. Als je denkt dat dit een belangrijke kwestie is, verdiep jezelf, lees vooral veel meningen en maak uiteindelijk je eigen beslissing”, aldus Onderco.

Meer weten over kernenergie? Dan vind je dit misschien interessant!

Een kerncentrale is eigenlijk een grote stoommachine. In plaats van steenkool worden stoffen zoals uranium en thorium gebruikt als brandstof. Door een neutron ‘kogel’ op uranium te schieten, valt een uranium deeltje uit elkaar in twee delen. Bij het uit elkaar vallen komt ontzettend veel warmte vrij. Deze warmte wordt gebruikt om water te verhitten tot stoom, waar daarna elektriciteit mee opgewekt kan worden. Omdat bij het uit elkaar vallen van uranium deeltjes ook drie nieuwe neutronen kogels gemaakt worden, schieten ze weer door naar het volgende deeltje uranium, wat zorgt voor een kettingreactie.

Meer lezen over andere alternatieve energiebronnen? Neem een kijkje bij onze andere artikelen!

• Energie uit zweet
• Zonnepanelen
• Biogas
• Biomassa

Gebruikte bronnen

• Gil, L. (2020, November 26). Finland’s Spent Fuel Repository a “Game Changer” for the Nuclear Industry, Director General Grossi Says. https://www.iaea.org/newscenter/news/finlands-spent-fuel-repository-a-game-changer-for-the-nuclear-industry-director-general-grossi-says