Science to Share

Science to Share

Allergieën

Geplaatst op 08/11/2021 door Lina Lankhorst

Voedselallergieën voorkomen? Peanuts!

Geschreven door Lina Lankhorst 

Lange tijd werd gedacht dat het hebben van een voedselallergie gewoon pech is en dat er weinig aan te doen valt. Maar uit nieuw wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we voedselallergieën kunnen voorkomen als we kinderen al vroeg laten wennen aan voedsel dat vaak een allergische reactie oproept, zoals pinda of ei. In Nederland luidt daarom nu het advies: start bij alle kinderen vanaf vier tot acht maanden na de geboorte met bijvoeding om een voedselallergie op latere leeftijd te voorkomen. En ja, dit werkt écht!

Het aantal mensen met een voedselallergie in ontwikkelde landen is de laatste decennia enorm toegenomen. Op dit moment ontwikkelt ongeveer 1 op de 20 kinderen al op jonge leeftijd een voedselallergie. Veel voorkomende allergieën zijn pinda-, ei- en koemelk-allergie. Maar waarom zien we met name in ontwikkelde landen een stijging van het aantal voedselallergieën?

Oorzaken toename voedselallergieën

Waarschijnlijk speelt onze westerse manier van leven hierbij een grote rol. Het gebruik van antibiotica, een tekort aan vitamine D, luchtvervuiling en bepaalde voedingspatronen dragen allemaal bij aan de toename van voedselallergieën. Daarnaast leven we veel binnenshuis met de verwarming aan, wat niet alleen bijdraagt aan een tekort aan vitamine D, maar ook aan het ontwikkelen van eczeem. In Nederland zien we dan ook veel kinderen met eczeem en dit blijkt een sterk verhoogd risico te geven op het ontstaan van een voedselallergie, maar daarover later meer. Daarbij zorgt onze goede hygiëne ervoor dat we minder blootgesteld worden aan ziekteverwekkers zoals bacteriën of virussen. Maar hoe ontstaat er dan een allergie?

Doordat we op jonge leeftijd minder in aanraking komen met ziekteverwerkers wordt ons immuunsysteem niet goed getraind om onderscheid te maken tussen gevaarlijke en ongevaarlijke indringers. Het immuunsysteem raakt hierdoor uit balans waardoor het heftig kan reageren op stoffen die eigenlijk helemaal niet gevaarlijk zijn. Op deze manier ontstaat een allergische reactie tegen ongevaarlijk stoffen (allergenen). Als dit gebeurt bij bepaalde voedingsmiddelen ontstaat een voedselallergie.

Hier zie je een overzicht van veel voorkomende voedselallergieën. Deze 14 voedselproducten dienen daarom verplicht op voedseletiketten vermeld te worden volgens Europese wetgeving. Daarnaast zie je dat ze ook steeds vaker op menukaarten vermeld worden. Onder zwaveldioxide verstaan we ook sulfieten, die met name voorkomen in wijn, vruchtensappen of gedroogde vruchten.

Voedselallergieën voorkomen?

Het hebben van een voedselallergie is geen pretje. ‘De kwaliteit van leven bij kinderen of volwassenen met een voedselallergie is echt behoorlijk lager,’ vertelt Ellen van Nieuwenhuizen. Ellen ziet als verpleegkundig specialist op de preventiepoli allergologie in het Diakonessenhuis regelmatig kinderen met een voedselallergie. Naast dat allergieën veel ongemakken met zich meebrengen kunnen ze soms zelfs levensbedreigend zijn, denk bijvoorbeeld aan een pinda-allergie. Ellen: ‘Het feit dat je door iets te eten gewoon dood kan gaan, dat doet nogal wat met iemand. Je hebt veel gewonnen als je dit kunt voorkomen.’ Maar hoe doen we dat dan? Peanuts!

De Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) geeft op dit moment het volgende voedingsadvies: start bij alle kinderen zo vroeg mogelijk, vanaf de leeftijd van vier tot acht maanden, met het introduceren van pinda en kippenei in de voeding. Dit is met name belangrijk voor hoog risico groepen, namelijk: kinderen die last hebben van eczeem of familieleden hebben die allergisch zijn. Uit twee belangrijke onderzoeken blijkt namelijk dat vroege introductie écht werkt om het ontstaan van een voedselallergie te voorkomen: de Learning Early About Peanuts (LEAP; vroeg leren over pinda’s) studie en Enquiring About Tolerance (EAT; onderzoek naar tolerantie) studie.

Pindakaas door de babyvoeding voorkomt het ontstaan van een pinda-allergie op latere leeftijd.

De LEAP & EAT studie

De LEAP studie kwam in 2015 met een baanbrekende resultaat: het introduceren van pinda aan kinderen jonger dan 11 maanden, met een hoog risico op het ontwikkelen van een voedselallergie, vermindert het ontstaan van een pinda allergie met wel 70 tot 80 procent. In de EAT-studie keken de onderzoekers ook naar kippenei, koemelk, tarwe, sesam en kabeljauw. En wat bleek, het vroeg introduceren van pinda én ei vermindert de kans op het ontstaan van een pinda- of ei-allergie bij alle kinderen. Dit betekent dus dat niet alleen hoog-risico groepen er baat bij hebben. Helaas gaven de andere voedingsmiddelen geen duidelijk resultaat.

In de studies kregen de kinderen twee gram of meer pinda per week voorgeschoteld. Het grappige is dat deze hoeveelheid pinda vergelijkbaar is met wat Israëlische kinderen normaal al eten. En ja hoor, Israëlische kinderen blijken een stuk minder vaak allergisch voor pinda’s dan Britse kinderen. Toeval?

Uit een vervolgstudie blijkt dat na het stoppen met het wekelijks introduceren van pinda op vierjarige leeftijd deze kinderen een jaar lang geen pinda-allergieën ontwikkelen. Meer onderzoek moet uitwijzen of dit effect nog langer aanwezig blijft.

Interessant is dat blootstellen aan allergenen naast preventief ook als behandeling kan worden toegepast. Dit lijkt te werken maar wordt op dit moment verder onderzocht. Lees hierover meer in het artikel ‘Niemand die nog lijdt! Allergieën verleden tijd?’ op onze blog, geschreven door Dagmar.

Ontstaan voedselallergie

Maar hoe voorkomt het vroeg introduceren van stukjes pinda of ei nou het ontstaan van een voedselallergie? Dit heeft te maken met de huid. Ellen legt dit regelmatig uit aan haar patiënten om ze bewust te maken van het ontstaan van allergieën: ‘de plek waar het allergeen als eerst met het lichaam in aanraking komt is bepalend.’

Je huid is bedoeld als barrière voor de buitenwereld, die binnendringers tegen houdt. Maar door een kapotte huid, zoals bij kinderen met eczeem, kunnen kleine stukjes pinda uit de lucht binnendringen. Het immuunsysteem ziet dit vervolgens als een indringer en slaat alarm. Logisch, voedsel moet natuurlijk via je maag-darmstelsel naar binnen in plaats van door de huid. Als dit vaak genoeg gebeurd ontstaat een allergische reactie tegen die soort voeding. Oftewel, ‘Komt de pinda via de huid, dan ligt de tolerantie eruit’, aldus Dirk Verhoeven, kinderarts-allergoloog in het Reinier de Graaf ziekenhuis. Dit is ook de reden waarom kinderen met eczeem wel 20 – 30% kans hebben om een voedselallergie te ontwikkelen.

Door vroege bijvoeding zorgen we dus eigenlijk dat de voeding eerst via de normale route, het maag-darmstelsel, het lichaam binnenkomt voordat het via de verkeerde route, de huid, met het immuunsysteem in aanraking komt. Hierdoor traint het immuunsysteem zich om de voeding aan te zien als ongevaarlijk en normaal, waardoor later geen allergische reactie optreedt (ook wel tolerantie genoemd).

Door vroege bijvoeding zorgen we dat de voeding eerst via de normale route, het maag-darmstelsel, het lichaam binnenkomt voordat het via de verkeerde route, de huid, met het immuunsysteem in aanraking komt. Komt de voeding namelijk eerst via de huid dan slaat het immuunsysteem alarm en kan een allergische reactie ontstaan.

Pindakaas eten moet dus met de paplepel worden ingegoten, letterlijk en figuurlijk. Alleen door kinderen vroeg te laten starten met het eten van bepaalde voeding, zoals pinda en ei, kunnen we de opkomst van het aantal voedselallergieën tegen gaan. Ellen ziet in de praktijk al fantastische resultaten. ‘Met een hele simpele interventie kan je echt het verschil maken. Ik denk dat zo’n 90 – 95% van de kinderen die wij binnen krijgen, met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een voedselallergie, uiteindelijk geen klachten krijgt.’ En daarbij geldt volgens Ellen: ‘Hoe vroeger de introductie, hoe beter.’ Dus: wordt ‘het pindakaashapje’ de nieuwe babyvoeding van 2022?

 

Referenties: