Science to Share

en

Science to Share

Oplossingen voor problemen in de ocean

Geplaatst op 31/10/2020 door Suzanne van der Neut

De Noordzee opofferen om niet te verdrinken?

Het strand, de ideale plek voor een dagje weg. Uitwaaien in de wintermaanden of een frisse duik in de zomer. Maar voor hoe lang kan dat nog? Door de opwarming van de aarde stijgt de zeespiegel. Als we niks doen, zal een kwart van Nederland onder water lopen en zal onze kustlijn daarmee verdwijnen. Als Noodkreet, kwam oceanograaf Sjoerd Groeskamp (werkend bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee) begin dit jaar naar buiten met een bizar plan. Een 637 km lange dam in de Noordzee die 25 miljoen Europeanen beschermt tegen het water! Hoe groot is de kans dat deze dam er komt?

Op dit plaatje zie je waar Sjoerd Groeskamp de dam in gedachten zou hebben. De dam is opgesplitst in drie delen die samen 637 km zijn. 
© Sjoerd Groeskamp/NIOZ

De zeespiegel stijgt steeds sneller. Tijdens de 20e eeuw is de zeespiegel met ongeveer 15 centimeter gestegen. Tegenwoordig gaat deze stijging meer dan twee keer zo snel. Dit staat in het nieuwste rapport over klimaatverandering waaraan meer dan 100 wetenschappers uit meer dan 30 landen hebben meegewerkt. Hoe snel de zeespiegel precies gaat stijgen in de komende eeuw is moeilijk te bepalen volgens Sjoerd. Dit hangt af van hoe snel de temperatuur op aarde stijgt en hoe snel de ijskappen smelten. We weten wel dat, in het ergste geval, de zeespiegel in 2100 wel met één tot drie meter gestegen kan zijn. Deze stijging verhoogt de kans op overstromingen. Voor ons laaggelegen Nederland is dat een groot probleem. Een groot deel ligt namelijk onder zeeniveau. En laat daar nou net de meeste mensen wonen.

Om ons, en de rest van Europa, te beschermen tegen de dreiging van de stijgende zeespiegel, lanceerde Sjoerd Groeskamp het idee van een dam die Noord-Europa omsluit. De dam zou 637 km lang zijn en lopen van Frankrijk naar Engeland en van Engeland naar Noorwegen. Ook al klinkt het als een dwaas plan, is het toch haalbaar volgens Groeskamp. Het is iets wat we al vaker gedaan hebben in Nederland op kleine schaal. Denk bijvoorbeeld aan de Afsluitdijk, maar ook aan de Deltawerken in Zeeland. Typisch een idee van een Nederlander dus. Wel zijn er nog wat technische uitdagingen volgens Sjoerd. Eén daarvan is de diepte van de Noordzee voor de kust van Noorwegen. Daar is het wel 300 meter diep. Dit betekent dat de dam net zo hoog zou worden als de eiffeltoren, maar dan grotendeels onderwater natuurlijk. Verder zal er heel veel klei en zand nodig zijn om de dam te bouwen. Normaal gebruiken we wereldwijd 51 biljoen kilo zand per jaar. Net zoveel zand is er nodig om deze ene dam te bouwen. En dat terwijl zand steeds schaarser wordt!

Naast de technische hobbels rondom de bouw van de dam, zal de 637km lange dam ook grote gevolgen hebben voor de natuur en de economie. Zo zal de dam de Noordzee gedurende de eeuw veranderen in een zoetwater meer. Dit komt door al het zoete water dat uit de Rijn, de Maas en de Waal in de zee stroomt. Denk aan wat er zal gebeuren met alle dieren en planten die daar nu leven. Garnalen, krabben en zeewier kunnen niet overleven in zoet water. Ook zullen we minder verdienen aan de Noordzeevisserij, omdat de meeste vissen niet zullen overleven. En wat gebeurt er met de scheepvaart? Dat wordt moeilijk varen met zo’n dam op de route.

Mede door de enorme gevolgen voor natuur en economie, hoopt Sjoerd Groeskamp dat zijn plan nooit uitgevoerd hoeft te worden. “Het gaat erom dat de dam als waarschuwing gezien wordt”, zegt hij. “Vaak worden mensen overspoeld met getallen als het gaat om klimaatverandering. Deze dam is een van de weinige manieren waarop klimaatverandering duidelijk in beeld gebracht kan worden”, legt hij uit.

op het verminderen van de hoeveelheid CO2 in de lucht. Bij minder CO2 in de lucht zal de aarde minder warmte vasthouden. Hierdoor zullen de ijskappen minder snel smelten en de zeespiegel langzamer stijgen.

Nederland heeft al beloofd haar best te doen om minder CO2 uit te stoten. Ze heeft namelijk een klimaatwet gemaakt waarin staat dat we 49% minder CO2 uit moeten stoten in 2030 ten opzichte van in 1990. Dit is nodig om de klimaatverandering binnen de perken te houden. Maar het schiet nog niet erg op. Daarom probeert de wetenschap technieken te ontwikkelen die CO2 uit de lucht halen. In Zwitserland doen ze dat bijvoorbeeld al met een stofzuiger! Deze stofzuiger zuigt in plaats van stof, CO2 uit de lucht. De CO2 wordt gevangen in een filter. Dit filter is behandeld met een chemische stof waardoor CO2 eraan vast blijft kleven. Wanneer er genoeg CO2 is opgevangen, wordt het opgeslagen en verkocht. Bijvoorbeeld aan frisdrankproducenten die het gas kunnen gebruiken om limonades te doen bruisen. Eén stofzuiger kan per jaar 50 ton CO2 uit de lucht halen. Dit klinkt veel! Maar als je het vergelijkt met hoeveel CO2 de wereld per jaar uitstoot, 40 miljard ton, hebben we nog een eind te gaan.

Groeskamp hoopt dat zijn plannen voor de dam mensen echt de prikkel geeft die nodig is om serieus iets aan klimaatverandering te gaan doen. Hij moet er niet aan denken dat de Noordzee noodgedwongen moet veranderen in het Noordmeer. De beste oplossing blijft volgens hem om die CO2 concentratie in de lucht te verminderen. En dat is goed nieuws, want dat betekent dat dat strandbezoekje er de komende tijd nog gewoon inzit!

Bronnen: